سیستم های آبیاری تحت فشار و کم فشار از سیستم هایی هستند که به منظور کاهش مصرف آب در کشورهای توسعه یافته در حال جایگزینی با روش های قدیمی پر مصرف هستند و اخیرا در ایران نیز مورد توجه قرار گرفته اند. سیستم آبیاری کم فشار در حقیقت راه حل میانه ای بین استفاده از سیستم کانال های روباز و سطحی و سیستم های آبیاری مکانیزه تحت فشار (بارانی یا موضعی) می باشد که امکان دستیابی به راندمان توزیع آب در مزارع را در شرایط اجرایی خوب  به ۹۵ درصد می رساند. همچنین برای شرایط خاص که اراضی به علت کیفیت نامناسب خاک و یا وضعیت توپوگرافی، به قرضه مناسب و ارزان جهت اجرای شبکه کانال های بتنی در جا دسترسی ندارند، سیستم آبیاری کم فشار در حال بررسی می باشد.

در سیستم های آبیاری کم فشار شاهد سهولت و سرعت اجرا، افزایش راندمان آبیاری و در نتیجه افزایش سطح زیر کشت ناشی از این موضوع و سهولت بهره برداری، هستیم. در بررسی های انجام شده در رابطه با تاثیرات استفاده همزمان روش های آبیاری سطحی و کم فشار برای انتخاب گزینه  برتر فنی و اقتصادی نتایج بدست آمده حاکی از آن است که استفاده از روش آبیاری کم فشار با استفاده از جانمایی مناسب شبکه، اگرچه در ابتدا هزینه سرمایه گذاری اولیه نسبتًا بالاتری نسبت به آبیاری سطحی خواهد داشت اما به خاطر اجرای آسان تر و افزایش راندمان آبیاری در کمترین زمان و با کمترین حجم آب مصرفی ، مناسب ترین گزینه به نظر می رسد. در واقع سیستم کم فشار به سیستمی گفته می شود که حداکثر فشار کارکرد آنها کمتر از ۱۰ متر باشد و به این صورت است که آب در ابتدا به وسیله لوله اصلی تا محل کرت انتقال می یابد و بعد از آن  آب در سطح کرت بر اساس نیروی ثقل زمین توزیع می شود و با نفوذ تدریجی در خاک در اختیار ریشه گیاه قرار می‌گیرد.

در تحقیقات انجام شده توسط مهندسان کشاورزی کشورمان  نتايج نشان می دهد که : ” تلفات آب در مزارع کشاورزی که به وسیله سیستم های آبیاری کم فشار و هيدروفلوم آبياري مي شوند، به صورت نفوذ عمقي ولي در آبیاری مزارع با روش سيستم های آبياري سطحی و سنتي به صورت رواناب و نفوذ عمقي است. رواناب سطحي در دو روش توزيع سنتي و هيدروفلوم به ترتيب حدود ۲۵٫۸ و ۱۵ درصد برآورد شده است .

همچنین کارايي مصرف آب به روش سنتي، هيدروفلوم و باراني به ترتيب ۱٫۲، ۲٫۴ و ۳٫۲ کيلوگرم به ازاي هر مترمکعب آب تخمين زده شد. توزيع آب با استفاده از هيدروفلوم با کاهش ۲۱ درصد حجم آب مصرفي و افزايش ۱۰۰ درصدي کارايي مصرف آب نسبت به روش سنتي همراه بود. در توزيع آب با هيدروفلوم، درآمد کشاورز ۳۹۳۷۶۶۰۰ ريال در هکتار نسبت به روش سنتي بالاتر است. همچنين نتايج نشان داد که نسبت سود به هزينه در روش هيدروفلوم ۶ است.”

افزایش راندمان آب در بخش های انتقال ، توزیع و مصرف آب در کشاورزی و  بررسی راهکارهای متعدد در احداث و بهره برداری از شبکه های آبیاری ، امروزه توجه بسیاری از کشاورزان را به خود جلب کرده است و به همین دلیل جایگزینی سیستم های آبیاری کم فشار با سیستم های آبیاری سطحی و بارانی در حال گسترش می باشد.

اما باید گفت، مناطقی که دارای شرایط خاص مثل تبخیر و بادبردگی زیاد ( در مناطق گرم و خشک و بادخیز )  و شوری بسیار بالا ی خاک هستند نیاز به اصلاح اولیه دارند بنابراین باید در ابتدا حجم زیادی از آب وارد مزرعه شود تا در مدت زمان کوتاه و با دبی بالا عمل آبشویی انجام شود. در این صورت روش سیستم های آبیاری کم فشار کارامد نخواهد بود  . همچنین صرف هزینه های گزاف تامین انرژی برای شبکه های آبیاری تحت فشار در مناطقی که فاصله زیادی از شبکه های انتقال برق دارد ، شرایط خاص اجتماعی ، الگوهای کشت و پراکندگی اراضی در قطعات کوچک ، توسعه سیستم های آبیاری کم فشار در داخل مزارع را در برخی از مناطق با مشکل روبرو می نماید.

اما از طرف دیگر همانطور که قبلا هم اشاره شد در سیستم های آبیاری سطحی و بارانی برای ساخت کانال های آبیاری ، محدودیت هایی ممکن است وجود داشته باشد  از جمله این محدودیت ها می توان به عدم وجود منابع قرضه مناسب ( از نظر کمی و کیفی ) ، کمبود و همچنین فاصله زیاد مصالح مورد نیاز مثل شن و ماسه از منطقه ، وجود خاک های مسئله دار (تورم زا و گچی ) اشاره کرد که احداث کانال های آبیاری را در بخش انتقال و توزیع آب را با مشکلات زیادی رو به رو می کند و بهتر است از سیستم آبیاری کم فشار استفاده شود . بدین صورت که توزیع آب در شبکه توسط خطوط لوله کم فشار انجام شده و آبیاری داخل مزارع توسط هیدروفلوم به روش آبیاری سطحی صورت پذیرد .  بنابراین با توجه به محدودیت های فنی و اقتصادی ذکر شده که در مناطق مختلف کشورمان با آن ها  رو به رو  خواهیم شد باید روش آبیاری مناسبی را انتخاب نماییم.

اما می توان امیدوار بود که با به اجرا درآوردن روش های سیستم های آبیاری کم فشار امکان توسعه سیستم های آبیاری مدرن سطحی مانند آبیاری جویچه ای یک در میان، آبیاری جویچه ای با دبی کاهش یافته و سیستم های مدرن توزیع آب دیگر در شبکه و مزارع  برای کشاورزان فراهم شده که می تواند با راندمان سیستم آبیاری تحت فشار ( بارانی) رقابت نموده و در شرایط محدودیت اجرای کانال و سیستم تحت فشار گزینه ای مناسب فنی و اقتصادی  باشد.

در اجرای سیستم های کم فشار،  لوله های هیدروفلوم که از پلی اتیلن نرم ساخته می شوند در بنابراین موجب می شود این لوله ها در مقابل اشعه ماورابنفش مقاوم بوده و  علاوه بر این در برابر تاثیر شیمیایی ترکیبات آب – خاک تجزیه ناپذیر باشد . نرمی جنس آن  نیز باعث انعطاف در موقع جمع کردن و هماهنگی با عوارض زمین می شود. به همین خاطر د هنگام خالی شدن آب روی زمین پهن می شود و مانع رفت و آمد ماشین آلات چرخ لاستیکی نمی گردد. اما باید توجه شود در بستر  این لوله ها سنگدانه درشت و لبه تیز و قطعات فلزی و سیمانی قرار نگیرد . به همین منظور شرکت توسن صنعت آپادانا در تولید و ارائه انواع لوله های پلی اتیلن ، لوله آبیاری ، نوار آبیاری و لوله دریپردار مناسب جهت آبیاری مزارع کشاورزی و باغات در خدمت شما مشتریان عزیز می باشد.